Türk hukukunda yabancı terimi, gerçek kişiler, tüzel kişiler (mesela şirketler) ya da yabancı sermayeli Türk şirketler için kullanılabilir. Yabancı yatırımcılar 5901 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu’nda bahsi geçen şekilde istisnai yoldan, sonradan Türkiye’ye yatırım yaparak Türk vatandaşlığı kazanabilirler. Ancak vatandaşlık başvurusunun belli koşullarda, gerekli evrakların hazırlanarak, belirli bir prosedür takip edilerek, doğru sürelerde ve doğru mercilere yapılması gerekmektedir. Bu şartların sağlanmasında Türk hukukunda değişiklikler yapılmakta, bu değişikliklerin güncel şekilde takip edilmesi ve uygulanması başvuruların olumlu sonuçlanmasında oldukça etkilidir.
Türk hukukunda yabancıların yatırım yolu ile Türk vatandaşlığı kazanması ile ilgili yasal düzenlemeler; 5901 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu, Türk Vatandaşlığı Kanununun Uygulanmasına İlişkin Yönetmelik, Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu, Eylül 2018 tarihli 106 sayılı Cumhurbaşkanlığı kararı, Aralık 2018 tarihli 418 sayılı Cumhurbaşkanlığı kararı ve Ocak 2022 tarihli 5072 sayılı Cumhurbaşkanlığı kararı yer almaktadır. Öncelikle 2018 yılında yatırım yolu ile vatandaşlık kazanmada çok önemli, kolaylaştırıcı değişiklikler yapılmıştır.
- İlk olarak önceden 2.000.000 Amerikan Doları olan sabit sermaye yatırımı miktarı 500.000 Amerika Doları veya karşılığı döviz ya da Türk Lirasına indirilmiştir.
- İkinci olarak yabancıların Türk vatandaşlığı kazanması için yapması gereken yatırım miktarı 1.000.000 Amerikan Dolarından, 250.000 Amerikan Doları veya karşılığı döviz veya Türk Lirasına indirilmiştir. Satın alınan taşınmazın 3 yıl boyunca satılmaması gereklidir ve tapuda buna ilişkin şerh konulması gerekmektedir. Ayrıca kat mülkiyeti veya kat irtifakı kurulmuş yapı için taşınmaz satış vaadi sözleşmesi yapılması da mümkündür. Burada da devir işleminin 3 sene boyunca yapılamayacağı noterde yapılacak olan satış vaadi sözleşmesine eklenmelidir.
- Diğer bir değişiklik olarak Türkiye’de bir yabancı 100 kişilik bir istihdam oluşturması gerekirken kişi sayısı 50’ye düşürülmüştür.
- Diğer bir değişiklik olarak eskiden en az 3.000.000 Amerikan Doları tutarında mevduatı 3 yıl tutma şartı ile Türkiye’deki bankalara yatıran yabancı kişiler Türk Vatandaşlığına hak kazanır iken, yapılan değişiklikle bu rakam. 500.000 Amerikan Doları veya karşılığı döviz ya da Türk Lirasına düşürülmüştür. Aynı şekilde 3.000.000 Amerikan Doları tutarında devlet borçlanma araçlarını 3 yıl tutmak şartıyla satın alması gerekirken bu rakam 500.000 Amerikan Doları veya karşılığı döviz ya da karşılığı Türk Lirası tutarında olması şeklinde değiştirilmiştir.
- Son olarak ise 1.500.000 Amerikan Doları düşürülerek, 500.000 Amerikan Doları veya karşılığı döviz veya Türk Lirası tutarında gayrimenkul yatırım fonu katılma payı veya girişim sermayesi yatırım fonu katılma payını 3 yıl elinde tutma şartıyla satın aldığı Sermaye Piyasası Kurulunca tespit edilen kişinin de Türk vatandaşlığını elde etmeye hak kazanacağı belirlenmiştir.
Henüz çok yeni olan Ocak 2022 tarihli 5072 sayılı Cumhurbaşkanlığı kararı ile yatırım yolu ile vatandaşlık hususu son şeklini almıştır. Son yapılan değişikliklerle yapılacak döviz yatırımının Türk Lirası karşılığı kaldırılmıştır. Yani yabancıların Türkiye’de yatırımlarını artık sadece döviz olarak yapmaları gerekmektedir. Son hali ile değişiklikler şöyle olmuştur;
- En az 500.000 Amerikan Doları veya karşılığı döviz tutarında sabit sermaye yatırımı gerçekleştirdiği Sanayi ve Teknoloji Bakanlığınca tespit edilenler,
- En az 250.000 Amerikan Doları veya karşılığı döviz tutarındaki taşınmazı tapu kayıtlarına üç (3) yıl satılmaması şerhi koyulmak şartıyla satın aldığı veya kat mülkiyeti ya da kat irtifakı kurulmuş, en az 250.000 Amerikan Doları veya karşılığı döviz tutarı peşin olarak yatırılan ve tapu siciline üç (3) yıl süreyle devir ve terkini yapılmayacağı taahhüdü şerh edilmek şartıyla noterde düzenlenmiş sözleşme ile taşınmazın satışının vaat edildiği Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığınca tespit edilenler,
- En az 50 kişilik istihdam oluşturduğu Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca tespit edilenler,
- En az 500.000 Amerikan Doları veya karşılığı döviz tutarında mevduatı üç (3) yıl tutmak şartıyla Türkiye’de faaliyet gösteren bankalara yatırdığı Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumunca tespit edilenler,
- En az 500.000 Amerikan Doları veya karşılığı döviz tutarında Devlet borçlanma araçlarını üç (3) yıl tutmak şartıyla satın aldığı Hazine ve Maliye Bakanlığınca tespit edilenler,
- En az 500.000 Amerikan Doları veya karşılığı döviz tutarında gayrimenkul yatırım fonu katılma payı veya girişim sermayesi yatırım fonu katılma payını en az üç (3) yıl elinde tutmak şartıyla satın aldığı Sermaye Piyasası Kurulunca tespit edilenler.
Görüldüğü üzere bu değişiklikten önce yapılacak yatırımların Amerikan Doları, karşılığı döviz ya da Türk Lirası olarak yapılabileceği düzenlenmiş iken bu Ocak 2022 değişikliği ile Türk Lirası ibaresi kaldırılmıştır. Ayrıca devamında; yukarıdaki yatırımları yapacak yabancıların işlem öncesinde döviz tutarlarını Türkiye’de faaliyet gösteren bir bankaya satacağı ve bu bankaca da Merkez Bankasına satılacağı belirlenmiştir. Satım sonucu elde edilen Türk Lirası tutarlar mevduat tutma şartı ile yapılan işlemlerde Türk Lirası mevduat hesabında devlet borçlanma araçları yoluyla gerçekleştirilen işlemlerde ise devlet borçlanma araçlarında üç yıl süre ile tutulacaktır. Ayrıca bu konuya ilişkin usul ve esaslar Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankasınca belirlenecektir.
Yukarıda belirtilen yatırım şartları yerine getirildikten sonra ilgili kurumdan Uygunluk Belgesi alınması gerekmektedir. Uygunluk belgesi asgari yatırım şartının sağlandığını tespit etmek amacıyla ilgili kurumlarca düzenlenen belgedir. 6458 sayılı Kanun’un 31 inci maddesinin birinci fıkrasının (j) bendi uyarınca kısa dönem ikamet izni alınması da gereklidir. Uygunluk belgesinin alınması ve kısa dönem ikamet izni ardından ikamet edilen İl Nüfus ve Vatandaşlık Müdürlüğüne başvuru yapılması gerekmektedir. Uygunluk belgesinin alınması, kısa dönem ikamet izni kartının teslim alınması ve vatandaşlık başvurusu için gerekli bilgi ve belgelerin sunulması yabancının ülkeye girişine ihtiyaç olmaksızın özel vekâletname ile bu hususun vekâletnamede açıkça yazılmış olması durumunda uzaktan sonuçlandırılabilir.
