Günümüzde Metaverse, genellikle sanal gerçekliği belirtmek için kullanılan yepyeni bir terimdir. Özellikle Facebook’un Meta olarak yeniden markalaşmasından sonra Metaverse konsepti daha fazla ilgi görmeye başladı. Her ne kadar konsepte online oyunlar sayesinde aşina olsak da, Metaverse kavramı artık adeta moda haline geldi. Bununla birlikte, Metaverse’ün sadece avantajları ile değil, aynı zamanda Fikri Mülkiyet hukuku, Kişisel Verilerin Korunması Hukuku, Sözleşmeler Hukuku ve Ceza Hukuku gibi çeşitli hukuk alanlarında ortaya çıkması muhtemel bilinmeyen yükümlülükler ve beklenmedik durumlarla birlikte değerlendirilmesi gerekmektedir.
Metaverse’ü anlamak için Blok Zinciri (Blockchain) Teknolojisini ve kökenini de değerlendirmek gerekmektedir. Bu bağlamda kripto para (dijital para) birimleri, blok zinciri teknolojisinin ilk kullanım örnekleri olarak yeni bir dönemin kilometre taşıdır. Kripto para biriminin görünümlerinden biri olan Bitcoin, ilk olarak 31 Ekim 2008’de Satoshi Nakamoto tarafından ‘Bitcoin: Eşkişiler Arası Elektronik Nakit Sistemi’ (Bu belge ‘Beyaz Kitap’ olarak da bilinir) olarak tanıtıldı. Satoshi’nin amacı, üçüncü kişi mahiyetindeki finansal kurumları online (çevrimiçi) ödemelerden kaldırmaktı. İşte bu Bitcoin sisteminin arkasında yatan şey blok zinciri teknolojisidir.
Özetle blok zinciri, kullanıcıların verileri şeffaf bir şekilde saklayabilecekleri esnek ve korumalı bir veri tabanıdır. Eşler arası ağ olarak da tanımlanan blok zinciri, merkezi bir yönetime sahip değildir, bunun yerine kullanıcıları tarafından kullanılır ve yönetilir. Sistem çok sayıda veri bloğundan oluşur ve bu veri blokları birbirine bağlı düğümlerde depolanır. Bu teknolojinin, özellikle insanların kendi Akıllı Sözleşmelerini (Smart Contracts) oluşturmalarına ve uygulamalarına olanak sağlaması önemlidir.
Akıllı Sözleşmeler, blok zincirinde yer alan bir tür programdırlar ve kendi kendini yürütme ve uygulama gücü ile özerk ve otomatik olarak çalışmak üzere tasarlanmışlardır. Çoğunlukla, geçerli hukuk düzenin herhangi bir kısıtlamasına tabi olmaksızın, kullanıcılar tarafından kullanılabilecek otomatik sözleşmeler olarak kabul edilirler. Akıllı sözleşmeler değişmez bir bilgisayar kodu olduğu için, birbirini tanımayan ve hatta birbirine güvenmeyen taraflar için bile güvenilirlik, öngörülebilirlik ve netlik sağlarlar. Ancak mücbir sebep hallerinde akıllı sözleşmelere müdahale edilememesi istenmeyen zararlara neden olabilecektir. Ayrıca, netice itibariyle sadece bir program olması sebebiyle her zaman sistem hatası oluşması riski mevcuttur. Kaldı ki, geleneksel sözleşmelerdeki boşlukların taraflar veya hakimler/hakemler tarafından doldurulması/yorumlanması mümkün olmasına rağmen akıllı sözleşmelerde böyle bir imkân bulunmamaktadır.
Öte yandan, NFT’ler (Non-fungible Tokens/Takas Edilemez Jetonlar), sanal gerçeklik dünyalarında dijital varlıkları temsil etmek için kullanılan önemli araçlardır. NFT’ler sıklıkla kripto para birimleri üzerinden üretilir ve ticareti yapılır. Hukuki açıdan bakıldığında, NFT’lerin dijital varlıkları temsil etmesi, ticari marka ve telif hakkı sorunlarına, mülkiyetin tespiti ile ilgili problemlere ve kopyalama sorunlarına neden olabilir. Özellikle standart hak koruma sistemlerinin geleneksel ve fiziki varlıkları korumak için tasarlandığı göz önünde bulundurulduğunda, dijital alanda fikri mülkiyet haklarının korunmasını sağlayan Dijital Hak Yönetimine ihtiyaç duyulmaktadır. İşbu Dijital Hak Yönetimi, fiziksel dünyada yargı yetkisi olmayan ve kuralları uygulayacak bir otoriteye ihtiyaç duymayan yeni bir yasal düzenleme biçimi olarak ortaya çıkmaktadır.
Görüldüğü gibi, gelişen ve değişen teknolojinin yarattığı kavramların hepsi birbiriyle yakinen bağlantılıdır. Bu nedenle, gelinen süreçte uygun yasal düzenlemelerin ve yorumlamaların mevcut olmaması, profesyonel hukuki destek ihtiyacını zorunlu kılmaktadır. Demir&Şimşek olarak yukarıda anılan kavramlarla ilgili soru/sorunları olanlara hukuki yardım sağlamaktayız. Metaverse, Kripto Para, Akıllı Sözleşmeler ve NFT’lerin avantajlarını ve dezavantajlarını da dahil eden ayrıntılı yasal değerlendirmelerimiz için lütfen bizimle iletişime geçiniz.